Bruksizm

Bruksizm (Diş Sıkma) Nedir?

Bruksizm (diş sıkma) bireyin dişlerini sıktığı, gıcırdattığı veya birbirine bastırdığı bir durumdur. Bruksizmi (diş gıcırdatma) olan bireyler uyanıkken dişleri bilinçsizce sıkabilir veya uyku sırasında dişlerini sıkabilir veya gıcırdatabilir. 

Uyku bruksizm (diş gıcırdatma), normalde uyku ile ilişkili bir hareket bozukluğu olarak kabul edilir. Uyku sırasında dişlerini sıkan veya gıcırdatan bireylerin, horlama ve nefes almada duraklamalar yani uyku apnesi gibi başka uyku bozukluklarına sahip olma olasılığının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.

 

Hafif bruksizm vakaları herhangi bir tedavi gerektirmeyebilir. Bununla birlikte, bazı bireylerde bruksizm, çene bozukluklarına, baş ağrılarına, hasarlı dişlere ve diğer sorunlara yol açacak kadar sık ve şiddetli olabilir.

 

Bireyin uyku bruksizmi (diş gıcırdatması) olduğunu fark etmesi çeşitli komplikasyonlar gelişene kadar kolay olmayacağı için bruksizmin (diş gıcırtdatmasının) belirti ve semptomlarını bilmek ve düzenli diş bakımını sürdürmek, bireyin ağız ve diş sağlığı için önemlidir.

 

Nedenleri

Bruksizm (Diş Gıcırtısı) Neden Olur?

Tıp uzmanları bruksizme (diş gıcırtısına) neyin sebep olduğunu tam olarak saptamış değildir, ancak genetik, fiziksel ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığını düşünmektedirler.

 

Birçok vakada uyanık bruksizm (diş gıcırtısı), anksiyete, stres, öfke, hayal kırıklığı veya gerginlik gibi duygulardan kaynaklanıyor olabilir. Bunun yanı sıra bireyin derin konsantrasyona girdiği bir süreçte bir başa çıkma stratejisi veya bir alışkanlık olarak gelişmiş olabilir.

 

Uyku bruksizmi (diş gıcırtısı) ise uyku sırasındaki uyarılma ile ilişkili veya uyku ile ilişkili bir çiğneme aktivitesinin sonucunda ortaya çıkabilir.

Çeşitli faktörler, bireyde bruksizm (diş gıcırtısı) gelişmesi riskini artırır: Bu faktörler arasında öncelikle stres gelir. Artan anksiyete veya stres dişlerin gıcırdatılmasına neden olabilir. Bunun sebebi öfke ve hayal kırıklığı da olabilir. Bruksizm (diş gıcırtısı), parkinson hastalığı, demans, gastroözofageal reflü bozukluğu yani GERD, epilepsi, gece terörü, uyku apnesi gibi uyku ile ilgili bozukluklar ve dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu yani DEHB gibi bazı diğer zihinsel sağlık ve tıbbi bozukluklarla ilişkilendirilebilir.

 

Yaş, bruksizm (diş gıcırtısı) için bir başka etkileyici faktördür. Bruksizme (diş gıcırtısına) küçük çocuklarda daha yaygındır, ancak genellikle yetişkinlikte geçer.

 

Agresif, rekabetçi veya hiperaktif bir kişilik tipine sahip bireylerde bruksizm (diş gıcırtısı) riskinin yüksek olduğu gözlemlenmiştir.

 

Bruksizm (diş gıcırtısı), bazı antidepresanlar gibi psikiyatrik ilaçların nadir görülen bir yan etkisi olabilir. Benzeri bir şekilde sigara içmek, kafeinli içecekler,  alkol tüketmek veya keyif verici ilaçlar kullanmak bruksizm (diş gıcırtısı) riskini artırabilir.

 

Uyku bruksizmi (diş gıcırtısı) özellikle ailelerde görülme eğilimindedir. Bruksizmi (diş gıcırtısı)olan bireylerin ailelerinde de bruksizm geçmişi olması çok yüksek ihtimallidir. 

Bruksizm (Diş Gıcırtısı) İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir? 

Birçok vakada bruksizm (diş gıcırtısı) ciddi komplikasyonlara neden olmaz. Ancak şiddetli bruksizm (diş gıcırtısı) dişlerde dolgu veya restorasyon yapılmasını gerektirecek hasara, tansiyon kaynaklı baş ağrılarına ve çenede veya yüzde şiddetli ağrıya yol açabilir. Kısaca TME adı verilen temporomandibular eklemlerde, yani çene eklemlerinde meydana gelen bozukluklar bireyin ağzını açıp kapaması sürecinde kulağına bir tıklama sesi gelmesine neden olabilir. 

 

Belirtiler

Bruksizm (diş gıcırdatması)Belirtileri ve Tipleri Nelerdir?

Bruksizm (diş gıcırdatması) birey uyurken gerçekleşiyorsa uyku bruksizmi (diş gıcırdatması), birey uyanıkken gerçekleşiyorsa uyanık bruksizm olmak üzere iki farklı tipe ayrılabilir.  

Bruksizm (diş gıcırdatması) dişleri birbirine bastırmadan kaynaklanan çeşitli belirti ve semptomları mevcuttur. Diş sıkma belirti ve semptomları arasında başta

Bireyin uyku partnerini uyandıracak kadar yüksek sesle dişleri gıcırdatma

Birbirine kenetleme olmak üzere artan diş ağrısı

Dişte hassasiyet, çatlamış, düzleşmiş, gevşemiş veya yontulmuş dişler

Çenede, boyunda veya yüzde ağrı

Dişin daha derin katmanlarını açığa çıkaracak kadar aşınmış diş minesi

Kulakta bir sorun olmasa da kulak ağrısı gibi hissedilen ağrı

Şakaklarda başlayan hafif baş ağrısı

Uyku bozukluğu

Yanak iç kısmında çiğnemeden kaynaklanan hasar

Yorgun ya da kasılan çene kasları ile tamamen açılıp kapanmayan kilitlenmiş bir çene bulunur.

Yukarıda listelenen belirtilerden herhangi birine sahip olan ya da dişler veya çeneyle ilgili başka endişeleriniz olan bireyler diş hekimine veya doktora başvurmalıdır.

 

Çocuklarında diş gıcırdatılması veya başka Bruksizm (diş gıcırdatması) belirtisi ya da semptomları olduğunu fark eden ebeveynler, çocuğun bir sonraki diş randevusunda bundan bahsetmelidir.

 

Tanı Yöntemleri

Bruksizm (Diş Sıkma)Nasıl Teşhis Edilir?

Diş hekimleri düzenli diş muayeneleri sürecinde olası bruksizm (diş sıkma) belirtilerini de kontrol edecektir. Diş hekimi eğer herhangi bir belirti ile karşılaşırsa sürecin ilerleyip ilerlemediğini görmek ve bireyin tedaviye ihtiyacı olup olmadığını belirlemek için sonraki birkaç ziyarette dişlerde ve ağzınızda değişiklik olup olmadığını araştırır.

 

Diş hekimi, bireyde bruksizm (diş sıkma) olduğunu teşhis ederse, bireyin genel diş sağlığı, kullandığı ilaçlar, günlük rutinleri ve uyku alışkanlıkları hakkında sorular sorarak diş sıkmanın nedenini belirlemeye çalışır.

 

bruksizm (diş sıkma) tanısını koyma sürecinde diş hekimi durumunun boyutunu değerlendirmek için çeşitli öğeleri kontrol eder. Bu kontrol edilen öğeler arasında çene kaslarında hassasiyet, kırık veya eksik dişler gibi belirgin diş anormallikleri ile dişlerde ve yanakların iç kısmında hasar izi ile röntgen yardımıyla altta yatan çene kemiğinde hasar izi aranması bulunur. Bu sayede normal bir diş muayenesi, temporomandibular eklem bozukluklarını, diğer diş sorunlarını veya benzer çene veya kulak ağrısına neden olabilecek diğer sağlık bozukluklarını tespit edebilir.

Tedavi Yöntemleri

Bruksizm (Diş Sıkması) Nasıl Geçer?

Birçok vakada, özellikle küçük yaştaki çocuklarda görülen bruksizm (diş sıkması) herhangi bir tedaviye gerek olmadan kendiliğinden iyileşir ve yetişkinler genellikle dişlerini terapi gerektirecek kadar kötü sıkmaz veya gıcırdatmaz. Ancak bazı nadir ve daha ağır vakalarda bruksizmin önlenmesi için bruksizme neden olan ve altta yatan sebebin tedavi edilmesi gerekebilir.

 

Bruksizm (Diş Sıkması) Nasıl Tedavi Edilir?

Şiddetli bruksizm (diş sıkması) vakalarında uygulanan tedavi süreci daha fazla diş hasarını önlemek ve çene ağrısını veya rahatsızlığını gidermek için belirli diş yaklaşımlarını, terapileri ve ilaçları içerir. Birey kendisi veya bruksizmden (diş sıkmasından) etkilenen çocuğu için en uygun seçeneğin hangisi olduğunu öğrenmek için diş hekimi veya doktoru ile konuşmalıdır.

 

Çeşitli yaklaşımlar bireyde görülen bruksizmi (diş sıkması) hafifletmeye yardımcı olabilir.  

 

Bruksizmi (diş sıkması) daha büyük uyku sorunlarıyla ilişkili görünen bireyler için doktor bir uyku tıbbı uzmanı önerebilir. Uyku tıbbı uzmanı bireyin diş gıcırdatma olaylarını değerlendirecek ve bireyde uyku apnesi veya diğer uyku bozukluklarının olup olmadığını belirleyecek bir uyku çalışması gibi bir test yapılmasını isteyebilir. 

Diş sıkması, anksiyete veya benzeri diğer psikolojik sorunlar ile ilgili görünüyorsa, doktor bireyi lisanslı bir terapiste veya danışmana yönlendirilebilir. Stres veya anksiyete yönetimi bruksizmi (diş sıkmasını) hafifletmede bireye yardımcı olabilir. Dişleri stres nedeniyle sıkan bireyler meditasyon gibi gevşemeyi teşvik eden stratejileri öğrenerek sorunu önleyebilir. 

Birey, bruksizmi (diş sıkması) olduğunu keşfettiğinde uygun ve doğru ağız ile çene pozisyonunu uygulayarak diş sıkma ve gıcırdatma davranışını değiştirebilir. Birey kendi ağzı için en uygun ve doğru pozisyonu öğrenmek üzere diş hekimine başvurabilir. 

 

Diş yaklaşımları sürecinde doktor bireyin veya çocuğunun dişlerini koruma veya iyileştirme yolları önerebilir. Her ne kadar bu yöntemler dişlerin yıpranmasını önlese veya düzeltebilse dahi, bruksizmin (diş sıkmasının) kendisini durduramayabilir:

 

Ateller ve ağız koruyucuları sıkma ve gıcırdatma nedeniyle oluşan hasarı önlemek üzere dişleri birbirinden ayrı tutmak için tasarlanmıştır. Sert akrilik veya daha yumuşak malzemelerden yapılan bu araçlar üst veya alt dişlerin üzerine oturabilirler.

 

Daha ciddi vakalarda, özellikle diş aşınması dişte hassasiyete veya düzgün çiğneme yetersizliğine yol açtığında diş hekiminin dişlerin çiğneme yüzeylerini yeniden şekillendirmesi veya hasarı onarmak için kuronlar kullanarak diş düzeltmesi yapması gerekebilir.

 

Alışkanlıklarını değiştirmekte zorlanan bireyler, çenedeki kas aktivitesini kontrol etmeyi öğretmek için izleme prosedürleri ve ekipmanı kullanan bir yöntem olan biyolojik geri bildirimden yararlanabilir.

 

Genel olarak birçok vakada ilaç kullanımı bruksizmin tedavisi için çok etkili değildir ve etkinliklerini belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gereklidir. Buna rağmen daha uygun vakalarda bruksizm (diş sıkması) için kullanılabilecek ilaç örnekleri arasında öncelikle kas gevşeticiler bulunur.

 

Bazı durumlarda, doktor yatmadan önce kısa bir süre önce bir kas gevşetici almayı önerebilir. Doktor, bruksizme (diş gıcırdatmasına) neden olabilecek stres veya diğer duygusal sorunlarla başa çıkmaya yardımcı olmak için kısa süreli antidepresan veya anti-anksiyete ilaçları kullanımını önerebilir.

 

Birey bir ilacın yan etkisi olarak bruksizm (diş sıkması) geliştirdiyse, doktor ilacın dozunu değiştirebilir veya farklı bir ilaç yazabilir. Ancak doktora başvurmadan birey bir ilacın dozunu kendisi değiştirmemeli veya kullanımını bırakmamalıdır. 

 

Bruksizmin (diş sıkması) nedeni olarak Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) gibi altta yatan bir tıbbi durum belirlenirse, bu durumu tedavi etmek bruksizmi iyileştirebilir.

Bruksizm (Diş Sıkması) İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde Bakım

Atılacak çeşitli bireysel bakım adımları bireyde bruksizmi önleyebilir veya durumu tedavi etmeye yardımcı olabilir. Bunun için birey önce stresi azaltıcı adımlar atmalıdır. Gün içinde müzik dinlemek, yatmadan önce sıcak bir banyo yapmak veya egzersiz yapmak rahatlamaya yardımcı olabilir ve bruksizm (diş sıkması) geliştirme riskini azaltabilir.

 

Akşamları uyarıcı maddelerden kaçınmak bireye yardımcı olabilir. Özellikle akşam yemeğinden sonra kafeinli kahve veya çay içmekten kaçınmak ve bruksizm (diş sıkması) kötüleştirebileceğinden akşamları alkolden uzak durmak bireyin çenesini sıkmasını durdurabilir. 

 

Birey düzenli ve yeterli uyku almak için çaba göstermeli ve ideal olarak her gece aynı saatte yatmalıdır. Bu şekilde kazanılan iyi uyku alışkanlıkları bruksizm (diş sıkması)azaltmaya yardımcı olabilir.

 

Birey, eğer varsa uyku partneri ile konuşmalıdır. Bu sayede uyurken çıkardığı diş gıcırdatma veya tıklama sesleri mevcutsa bunu diş hekimine bildirmek mümkün olabilir. 

 

Birey düzenli diş kontrolüne gitmelidir. Diş muayeneleri,  bruksizmi (diş sıkması) tanımlamanın en iyi yoludur. Diş hekimi, düzenli ziyaretler ve muayeneler sırasında ağızda ve çenede oluşan bruksizm (diş sıkması) belirtilerini görebilir.